Zorginstelling Aveleijn ondersteunt al meer dan vijftig jaar mensen met een verstandelijke beperking bij een leven vol betekenis en biedt verschillende vormen van zorg en ondersteuning. In de waan van de dag is er niet altijd ruimte tussen managers, bewoners, familie en begeleiders om écht te verbinden en dat is voor de toekomst van de zorg wel essentieel. Aveleijn wil hier verandering in brengen en zet ‘de menselijke ontmoeting’ centraal. Niet via een programmatische aanpak, maar door een sociale beweging binnen de organisatie op gang te brengen. De zorg mensgericht, houdbaar en duurzaam maken is essentieel voor de toekomst van de zorg. Door middel van inspirerende voorbeelden en aanstekelijke interventies wil Aveleijn medewerkers intrinsiek motiveren.

Art Partner werkt al meerdere jaren met Aveleijn aan deze beweging en wij ontwierpen met theatermakers Anne Gehring en Vera Ketelaars, kunstenaar Susan Pinkster en twee bewoners en co-hosts van Aveleijn een theatrale interventie tijdens een muzikale theaterlunch. Hoe ziet zoiets eruit? En wat gebeurt er dan?

Het Rabotheater in Hengelo. De deuren gaan open. Elke manager heeft van zijn of haar locatie één bewoner, een familielid en een begeleider uitgenodigd. Bijzonder, want daar is zelden tijd of aandacht voor. De zaal vult zich. Kleine tafeltjes, intiem. Voor sommige aanwezigen is het ontzettend spannend, anderen wentelen zich in het onbekende en laten het over zich heen komen. Beer, een zangeres met een verstandelijke beperking, zorgt met o.a. een prachtig eigen nummer voor een sfeer waardoor iedereen zich welkom voelt.

Er komen 10 ontmoetingskaarten op tafel. Vragen die je elkaar nooit stelt, maar waarmee de formele rollen en functies in één klap vervallen. En dat is precies het doel, ‘niet als functionaris maar als persoon verschijnen’ zoals bestuurder Willem den Hartog het verwoordt.

– Wat is het eerste wat je doet als je ’s ochtends opstaat?
– Ik hou wel of niet van oogcontact. Omdat….
– Ben je ergens bang voor? Waarvoor?
– Vind je het fijn als ik veel vragen stel?
– Wat je echt nog van mij moet weten vandaag voordat we verdergaan is…..

Deze vragen leveren niet alleen prachtige gesprekken aan tafel op. Ook plenair zijn mensen bereid om te delen. Een van de cliënten zegt bang te zijn dat Aveleijn ophoudt te bestaan terwijl hij het zo fijn vindt. Dat doet wat met de zaal. Gelukkig kan Willem den Hartog die zorg meteen wegnemen.

Dan een theatrale lezing. Theatermakers Anne Gehring en Vera Ketelaars spraken voorafgaand aan deze middag met familieleden, bewoners, managers en begeleiders. Over hoe zij elkaar zien, over de relatie die ze met elkaar hebben. Zij schreven een theatrale lezing van 44 zinnen om al deze stemmen te laten horen. Van alle tafels worden mensen naar voren geroepen. Bewoners, begeleiders, managers, verwanten. Alles door elkaar. Meer dan 40 mensen staan voor de zaal. Iedereen leest een stukje voor en zo ontstaat een theaterstuk waar Anne en Vera de complexiteit invoelbaar maken en de meerstemmigheid laten ervaren. Alle perspectieven komen voorbij. Van de bewoners, de begeleiders, de managers én de verwanten.

Uit: Theatrale lezing, zin 13 tm 26
Geschreven door Gehring&Ketelaars

Mijn kind zit hier goed, hij redt zich wel // Mijn kind houdt mij af, ze wil het zelf doen // Mijn kind wordt niet goed verzorgd // Tussen zijn tenen is het altijd vies // Ik wil ‘t los kunnen laten. De zorgen vooral // Ik heb zo vaak geprobeerd het aan te kaarten en ze luisteren wel… // Maar er gebeurt niks // Op een gegeven moment zeg je helemaal niks meer, dan hou je je stil // Misschien klagen wij teveel // Ik heb contact met de ouders, uit eigen initiatief // Er zijn bijna geen momenten meer dat we allemaal samen zijn en het gewoon leuk is, een bingo, een lunch, zoiets. Iets gewoons // Het is massawerk // Goede zorg, dat is alles. En dat is veel! // Maar ik mis jou daar. Of meer, het gevoel dat we het echt samen dragen // Mijn persoonlijk begeleider is alles, wist je dat?

Na afloop wordt gevraagd: ‘Wat doet het met je om dit te horen?’
Een simpele vraag die veel oproept. Omdat het er allemaal mag zijn. Het gesprek op deze manier zo open gevoerd kan worden.

In de lunch zitten speelse verborgen boodschappen om de ontmoetingen aan tafel te verdiepen. Omdat niets is wat het lijkt en je moet vaak moeite doen om daar doorheen te prikken. Groene soep…. Dat is dus broccolisoep? Courgettesoep? Nee! Paprika-tomatensoep. Stomende salades, tong-prikkelende toetjes…. En ook de rest van het programma en de dag zijn in co-creatie met Aveleijn met aandacht en zorgvuldigheid vormgegeven. Co-hosts en bewoners Eli en Ingrid hebben met Anne en Vera hun droom voor de toekomst geformuleerd en nemen de zaal mee. Iedereen luistert ademloos.

Ellen van Heek, manager communicatie, zegt: “Dit is waardevol, vanuit de beleving en de kunst, de gesprekken. Het heeft effect om mensen zo in beweging te zetten. Inspirerend om mee te maken en fijn dat we dat mogen uitproberen in de organisatie.”

Bekijk hier de sfeerimpressie die door Aveleijn werd gemaakt.

Deze dag was onderdeel van het project ‘Iedereen doet mee’ dat we i.s.m. Project IDOLS, Aveleijn, LFB Training & Scholing, Stichting Prokkel, gemeente Enschede, Concordia, Rob Dieleman en Gehring en Ketelaars in 2019 zijn gestart.