De Haagse Hogeschool

Veel organisaties kampen met hetzelfde probleem: een visie die maar niet van het papier af komt. Die blijft steken bij een paar mooi geformuleerde zinnen waar iedereen zo zijn of haar eigen mening over heeft. Met als gevolg dat het A4-tje met visie en al ergens in een la belandt en pas bij de volgende ‘dag op de hei’ weer tevoorschijn komt.

Zonde.

Dat het met een beetje lef ook anders kan, bewees De Haagse Hogeschool. Op hun verzoek ontwikkelden wij een speciaal programma. Een programma waaraan alle leden van de managementteams van verschillende diensten en faculteiten én het College van Bestuur deelnamen. Dat bestond uit verschillende onderdelen en interventies die erop gericht waren de visie te onderzoeken. Dat hen de ruimte gaf om hun mening te geven en met elkaar in gesprek te gaan. Waarbij zij met anderen konden delen wat deze visie voor henzelf en voor hun team betekent. En dat hen de tools gaf om met hun eigen, persoonlijke verhaal de visie over te brengen op hun medewerkers. Confronterend, maar – daar was iedereen het na afloop over eens – ook verhelderend, positief en verrassend.

Bij de eerste managementconferentie ging het vooral over het onderzoeken van de nieuwe missie. Hiervoor gebruikten wij een methode die al eeuwen zijn waarde bewijst in het theater: de eerste lezing. In de weken vóór de conferentie voerde toneelschrijver en -regisseur Andreas Vonder intensieve gesprekken met alle betrokkenen, in dit geval de MT-leden.  Over wat er goed gaat en wat niet. Over hoe zij de visie zien. Over de samenwerking met andere afdelingen. De antwoorden, die soms schoorvoetend werden gegeven, verwerkte hij in negen toneelscènes. Tijdens de conferentie beklommen de betrokkenen het podium en lazen zij deze scènes voor. Een aanpak die bleek te werken. Er ontstond een open en eerlijke dialoog tussen de managers, waarin onderwerpen werden benoemd die onder normale omstandigheden onbesproken blijven. Er was ruimte om elkaar de waarheid te vertellen, zonder dat dit tot nare discussies leidde. Er ontstond begrip voor de ander en daarmee werd de basis gelegd voor het tweede onderdeel: het ontdekken van de visie.

Deze eerste dag werd op bijzondere wijze vastgelegd. Beeldend kunstenaars Machteld Aardse en Kyra Sacks van De Beeldvormers maakten een verslag in beeld en woord. Gebaseerd op wat zij zagen, hoorden en voelden. Alles wat hen opviel, kreeg een plek in verslag. Met als resultaat een boek waarin de sfeer van de dag perfect werd gevangen en dat te bijzonder is om in een la te verdwijnen.

Om een indruk te geven, hier een deel uit een van de scènes.

PERSONAGE A   Het is aan ons om het concreter maken.
PERSONAGE C   Wereldburgerschap zou hierover moeten gaan.
PERSONAGE B   Je kan het heel dicht bij huis halen… Wereldburgerschap woont aan de overkant in de Schilderswijk en de Transvaal.
PERSONAGE C   Als je nadenkt over de thema’s die daar spelen…
PERSONAGE B   … als je kijkt naar de mensen die hier iedere dag binnenkomen…
PERSONAGE C   … hoezo zijn onderwerpen als wereldburgerschap en internationalisering dan ver weg?
PERSONAGE B   Nu hebben we hartstikke mooie doelstellingen, het risico is alleen dat het instellingsplan de organisatie wordt ingejaagd.
PERSONAGE A   En dus?
PERSONAGE B   En dus is het zaak dat we in de faculteiten een plan gaan maken over hoe we met de teams met de doelstellingen aan de slag gaan.
PERSONAGE A   En hoe gaat dat plan er dan uitzien?
PERSONAGE C   Dat gesprek hebben we nog niet gevoerd met elkaar.
PERSONAGE A   Waarom niet?
PERSONAGE B   Er is de dagelijkse praktijk en het proces van verandering. Je ziet dat er heel veel druk ligt op de bestaande praktijk.
PERSONAGE C   Dat kost tijd en energie en dat zorgt ervoor dat er geen tijd over blijft… en dan gaat het schuren.
PERSONAGE B   Het heeft ook met focus te maken.
PERSONAGE C   En eigenaarschap. Als je het te algemeen maakt, is het van niemand. Als je het te specifiek maakt, wordt het dichtgeregeld.

Tijdens de tweede managementconferentie stond het ontdekken van de visie centraal.  Iedere faculteit en dienst kreeg de mogelijkheid te laten zien waar zij stonden ten aanzien van de visie. Op een onconventionele manier: door een mini-performance te geven over een onderwerp waarover zij met de anderen in gesprek wilden. Een flinke uitdaging. Om hen op weg te helpen, kregen zij ondersteuning van performance kunstenaars Gehring & Ketelaars.

De opzet van de dag zelf was als een mini parade met verschillende uitvoeringen op verschillende podia. Hierdoor ontstond een ongedwongen sfeer en een gevoel van saamhorigheid en kregen alle deelnemers de ruimte om hun verhaal te vertellen op een manier die het beste bij hen past. Dit varieerde van een voetbalspel, dat ontspoorde door een gebrek aan regels, tot een huwelijk inclusief geloftes tussen twee afdelingen tot een imponerend optreden van de IT-dienst rondom een hightech toepassing uit de toekomst. Verschillende performances die ontroerden en raakten. Die voor verbinding zorgden en die allemaal een bijdrage leverden aan het doel van de dag: het ontdekken van de diepere betekenis van de visie voor de organisatie.

De kracht van storytelling was de rode draad in een tweedaagse bijeenkomst van 60 directeuren en opleidingsmanagers, die wij samen met adviesbureau Thaesis organiseerden. Naast het opstellen van een manifest en het ontwikkelen van een outline voor een meerjarenplan, werkten alle deelnemers ook aan hun persoonlijke springboardstory, het verhaal waarmee zij de visie op een inspirerende manier aan hun medewerkers konden overbrengen.

Onder begeleiding van toneelschrijver en -regisseur Andreas Vonder en actrice en kunstenaar Grainne Delaney ontdekten alle deelnemers wat de bouwstenen van een goed verhaal zijn en hoe zij deze kunnen inzetten om de visie tot leven te brengen en uit de dragen, op een manier die beklijft. Net als bij de eerste managementconferentie waren De Beeldvormers er om alles vast te leggen op hun eigen, bijzondere manier: de sfeer van de dag perfect gevangen in tekeningen.

Kwaliteit is een van de pijlers onder de visie van de Haagse Hogeschool. Maar het is ook een subjectief en algemeen begrip. Aan ons het verzoek, van de faculteit Business, Marketing & Finance, om dit uit te diepen. Om de 150 medewerkers en docenten kwaliteit te laten ervaren. Dat hebben wij gedaan door samen met 11 kunstenaar een conferentie te organiseren. Een conferentie die bestond uit zeven verschillende workshops, die varieerden van een Theatrale Lezing over de ervaringen van studenten tot een workshop Storytelling. Van Feed Forward en Fuck-up Morning Sessions tot dé manier om de wereld in één uur te veranderen. In iedere workshop kwam het begrip kwaliteit op een andere manier naar voren. Het werd een dag vol nieuwe inzichten en ervaringen, die in een schitterend boekje door de Beeldvormers werd vastgelegd.

Hoe zien onze studenten hun docenten en het onderwijs dat wij geven? Wat hebben ze nodig? Hoe kan de interactie tussen studenten en docenten worden verbeterd? Dat wilde de opleiding Communications & Multimedia weten. Om antwoord te vinden op deze vragen, interviewden theatermakers Vera Ketelaars en Anne Gehring verschillende studenten en op basis van de antwoorden hielden zij de docenten een theatrale spiegel voor. Een eye-opener, want veel docenten wisten niet wat nu echt speelt bij de studenten. Hoe zij de lessen ervaren. Met welke thema’s en dilemma’s zij worstelen. Hoe groot hun behoefte is om gezien te worden. Welke lessen het beste overkomen.

In het tweede deel van de interventie moesten de docenten zelf aan de slag. Ze werden uitgedaagd om hun drijfveren te onderzoeken en zich in te leven in hun studenten. Zo moesten zij met collega’s delen waarom zij docent waren geworden, antwoord geven op de vraag welke gebeurtenis in de klas diepe indruk op hen heeft gemaakt en moesten zij zich proberen voor te stellen hoe het zou zijn om zelf (weer) student te zijn. Door de combinatie van de spiegel en de oefeningen kregen de docenten meer inzicht in hun rol als docent en in de behoeftes van hun studenten.

Ik werd geraakt toen een student zei: “ik kan helemaal niets”.

Wat me vaak raakt is dat je niet altijd ziet wat er met een student aan de hand is. Het voorbeeld van het meisje dat zo diep zat en eigenlijk man wilde worden. Dat is hij nu. We moeten attent zijn op dit soort dingen.

De eenzaamheid van studenten, de zoektocht, de onzekerheid. Moeilijk om ergens bij aan te sluiten. Dat raakt me. Taal is zo belangrijk. Sommigen kunnen het niet. Doen we het dan wel op de goeie manier? Gaan we hier goed mee om? Dat vraag ik me af.